Op bezoek bij specialiste ouderengeneeskunde Marijke: ‘Mensen kregen de regie over hun leven terug'

Marijke Boorsma, de Nederlandse specialiste ouderengeneeskunde en oud-huisarts, ademt innovatie. Ze straalt op haar 68e veel dynamiek uit: als zorgambassadeur is Marijke thuis in Pyxicare. Want ze introduceerde succesvol de wereldwijde RAI-standaard in Nederland, daarbij waardevol onderzoek aanleverend. Dat Pyxicare vertaalde naar een omvattend pakket op maat van de cliënt en… de zorg.

Huisarts in hart en nieren

Marijke schetst een kleurrijk verleden: ‘Ik liep stage in Suriname met mijn man. Na een Nederlandse tussenstop werkten we 3 jaar in Marokko, om in ’79 in het Friese Enkhuizen te stranden. Daar voelden ze zich nogal bedreigd door een vrouwelijke huisarts, dus begon ik bij het consultatiebureau (zoals Kind & Gezin).’ De comeback als huisarts bleef niet lang uit: ‘Een duopraktijk met 2500 patiënten waar we veel zelf voor deden. Spiraaltjes, kleine ingrepen, palliatieve, geriatrie: huisartsen zijn de poortwacht naar de tweede lijn. Een consult moet een goed gesprek omvatten, geneeskunde draait om nieuwsgierigheid & luisterbereidheid.’

Confronterend (zelf)onderzoek Marijke kwam tot confronterende inzichten: ’Ik had het gevoel dat ik niet goed wist wat er allemaal scheelde met mijn oudere patiënten. Ook de verzorgers in de tehuizen wisten het niet goed. Daardoor werd ik vaak voor de verkeerde zaken geroepen en liep er veel fout.’ Iedereen werkt op zijn eilandje: ‘Veel huisartsen zijn niet gewoon om in team te werken, ze hebben vaak geen vertrouwen in de verzorgers. Goede ouderenzorg vergt samenwerking met andere hulpverleners. Zeker omdat de overheid ouderen, ook gehandicapte en dementerende, thuis wil houden. Dus krijgen de huisartsen patiënten waar ze niet voor uitgerust zijn. Meerdere problemen beïnvloeden elkaar, wat het nog complexer maakt.’

Introductie RAI-standaard Marijke stopte als huisarts en werd specialiste ouderengeneeskunde: ‘Een unieke opleiding in Nederland. Ik startte in ‘05 een onderzoek naar een betere ouderenzorg in tehuizen, met RAI als instrument. In 2011 promoveerde ik.’ Op de VU lag RAI stof te vergaren: ‘Tot ik en mijn promotor het oppikten, want het bestond in de VS al sinds ’90. Ik deed onderzoek in 10 verzorgingstehuizen, 5 die RAI implementeerden en 5 als controlegroep.’ De zorgkwaliteit steeg imposant bij de RAI-gebruikers: ‘Bewoners hadden minder deliers, bleken langer zelfredzaam, vielen minder… De fixaties daalden tot bijna 0%. We ontdekten dat er jaarlijks € 250 medicatie per cliënt kan worden bespaard.’ Marijke wou meer vertrouwen en competentie: ‘Zodat de verzorgers de ogen & oren van de huisarts worden, ook wetend wat de oudere wil. Omkaderd door het overleg, zich baserend op de RAI-output.’ Imposante resultaten De gevolgen? ‘De verzorger stond weer 100% in de zorg, kreeg zelf opnieuw ideeën en werd serieus genomen door de dokter. Maar we hadden supersaaie, tergend trage software. Daarom vulde men het pas ‘s nachts in, zonder de cliënt. Toen onze ondersteuning als onderzoeksteam wegviel gingen de resultaten daardoor snel achteruit.’ Marijke & co bleven niet bij de pakken zitten: ‘Vanaf ’10 schreven we mee aan het Nationaal Programma Ouderen. We installeerden ons zorgmodel bij 25 huisartspraktijken in Friesland en Amsterdam. Hun praktijkondersteuners leerden het RAI-instrument invullen, samen met de cliënten thuis. Die meiden waren zo succesvol, zo enthousiast. Maar het werkte niet zonder wifi (lacht).’ Tot Pyxicare opdook: ‘We nodigden KU Leuven-prof Anja De Clercq uit, een zorgautoriteit. Ze praatte passioneel over Pyxicare als gebruiksvriendelijke RAI-applicatie. Een verademing na de mislukte Nederlandse softwarepogingen.’

RAI meets Pyxicare De eerste klanten waren de Friese huisartsen: ‘Maar ook grote zorgspelers als Omring: de reacties waren unaniem lovend. Ze hadden weer overzicht in hun zorgorganisatie en werden niet meer om de haverklap voor allerlei acute zaken opgeroepen. Iedereen wist perfect wat hen te doen stond en wat andere zorgverleners deden. Daarbij uiteraard rekening houdend met de afspraken met de cliënt. Het overleg liep daardoor structureler en de zorg werd veel gerichter.’ Nederland kampte jaren met te veel zorg: ’Men deed zelfs de afwas, mensen werden enorm afhankelijk. Een tehuis dat was gestart met Pyxicare schrok zich dood toen de resultaten duidelijk werden. Door mensen te wijzen op hun eigen potentieel, kregen ze de regie over hun leven terug. Ze voelden zich waardiger: het gaat dus ook om betere zelfzorg.’

Data & duiding delen Het systeem blijft evolueren: ‘We kijken hoe we er data uithalen en teruggeven, met respect voor de privacy. Zodat de klant eruit leert zonder interpretatieconflicten, zijn financiering eerlijker wordt én er minder dubbel meetwerk nodig is.’ Marijke schrijft letterlijk mee aan Pyxicare: ‘Onder de caps (de cliëntaandachtspunten) zit handige duiding: wat betekent zo’n oplichtende cap, waar let je als zorgkundige op… Je kunt meteen alles bespreken met de cliënt. Een zorgplan opmaken is moeilijk: in een verpleeghuis waar ik onderzoek deed, kreeg iemand een beroerte. Weet je wat er op het zorgplan stond? Moet leren lopen.’

Samen durven vooruitgaan De RAI-ambassadrice lacht maar blijft ernstig: ‘Mensen lagen een jaar te revalideren. Dan moet je je afvragen wat die mevrouw - en haar partner - nog kunnen. En willen. Samen naar de WC leren gaan, bijvoorbeeld.’ Marijke ondervond het ook als arts: ‘Wij zorgkundigen denken onze cliënt te kennen. Maar dankzij RAI bleek dat we 30% van de signaliseringen missen! Pyxicare zorgt voor een werkelijke RAI-implementatie en… laat mensen het graag blijven doen. Het is niet duur, dat doet er ook niet toe. Je hebt lichtpuntjes nodig, mensen die met hun benen in de klei staan. Die praten over het idee en weten wat ze ermee willen. Eerlijk? Nooit gedacht dat ik voor zo’n instrument zou vallen (lacht).’

Bekijk hier het interview met Marijke Boorsma: https://www.youtube.com/watch?v=GgOImc034-4